Aktywizacja seniorów w Domu Pomocy Społecznej to forma wsparcia podopiecznych DPS podczas pobytu w placówce. Właściwie prowadzona terapia zajęciowa i animacja czasu wolnego sprawiają, że osoby starsze poprawnie funkcjonują w społeczności i podtrzymują sprawność umysłu i ciała. Jak aktywizować seniorów w placówce całodobowej opieki, by przyniosło to najwięcej korzyści? O tym w artykule.
Aktywizacja seniorów w Dom Pomocy Społecznej. To warto wiedzieć!
Dom Pomocy Społecznej to miejsce stałego pobytu osób wymagających całodobowej opieki ze względu na okoliczności uniemożliwiające samodzielne funkcjonowanie, takie jak: zaawansowany wiek, choroba lub niepełnosprawność. Zapewnienie podopiecznym godnych warunków bytowych, bezpiecznego i godnego życia oraz intymności to zadania narzucone przez ustawodawcę. Jako ważne wymienia on również umożliwienie podopiecznym niezależności dostosowanej do ich możliwości.
Wszystkie usługi bytowe, opiekuńcze i wspomagające mają za zadanie pobudzać lub rozwijać samodzielność mieszkańca DPS, stworzyć mu przestrzeń, w której będzie czuł się dobrze i godnie spędzi „jesień życia”.
Ważne miejsce wśród wytycznych rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie domów pomocy społecznej zajmuje zapewnienie mieszkańcom DPS możliwości aktywnego spędzania wolnego czasu, m.in. poprzez umożliwienie udziału w terapii zajęciowej. Każdy podopieczny DPS może uczestniczyć w różnych formach aktywizacji seniorów, stwarzających okazję do rozwoju zainteresowań i odkrywania nowych doświadczeń. Zaangażowanie w zajęcia pozwala podtrzymywać najważniejsze sprawność, a poczucie sprawczości ułatwia seniorom odnalezienie się w miejscu odizolowanym. Terapeuci zajęciowi stale rozwijają swój warsztat pracy i wdrażają różnorodne formy aktywizacji. By jak najlepiej dobrać je do swojego środowiska pracy, wykorzystują różnorodne pomoce terapeutyczne ułatwiające im to zadanie.
Formy aktywizacji osób starszych w DPS
Nie ulega wątpliwości fakt, że bierność i apatia działają bardzo destrukcyjnie na osobę umieszczoną w Domu Pomocy Społecznej. Szczególnie rzecz ma się do okresu adaptacji, gdy senior musi oswoić się z nowym otoczeniem i sytuacją, którą nie zawsze akceptuje. Z myślą o zapewnieniu mu jak najlepszej opieki wykorzystuje się terapię zajęciową oraz różne formy aktywizacji i animacji czasu wolnego, którymi szerzej zajmiemy się w tym artykule.
Arteterapia
Arteterapia daje szerokie możliwości rozwoju osobistego. Poprzez sztukę seniorzy mogą wyrazić siebie – swoje uczucia, myśli, obawy, radości i smutki. Ten rodzaj terapii zawsze przynosi im ukojenie i jest ogromnie ważny dla zapewnienia równowagi psychicznej. Wśród zalet arteterapii należy wymienić m.in.: pobudzanie wyobraźni, umożliwianie ekspresji twórczej oraz wyrobienie umiejętności radzenia sobie ze stresem i napięciem emocjonalnym.
Zachęcając do podejmowania twórczości przypominaj, że liczy się proces tworzenia, nie zaś sam efekt. To z pewnością ośmieli osoby, które z obawy o brak talentu mają wewnętrzne opory. Przy odpowiednim doborze pomocy terapeutycznych każdy może osiągnąć sukces! Na początek zaproponuj malowanie farbami. Rozłożone w pracowni sztalugi sprawią, że seniorzy poczują się jak prawdziwi artyści! Panie z pewnością pokochają również makramę, czyli sztukę wyplatania sznurka, haftowanie i filcowanie. Panowie chętnie będą układać origami, z którego powstanie duża ozdoba okolicznościowa.
Dużą satysfakcję daje seniorom ozdabianie przedmiotów codziennego użytku, takich jak pudełko na herbatę czy ramka na zdjęcia. Tego typu zajęcia dają osobom starszym poczucie, że robią coś potrzebnego, a otoczenie udekorowane stworzonymi przez nich gadżetami będzie dla nich bardziej przyjazne.
Zobacz także: Kolorowanki dla seniorów. Którą wybrać?
Muzykoterapia
Na ogół seniorzy lubią muzykować, dlatego wielu terapeutów zajęciowych często wykorzystuje w swej pracy muzykoterapię. Wystarczą proste instrumenty, aby podopieczni zaczęli się otwierać na twórczość. Nawet drewniana harmonijka lub flet potrafią sprawić, że nagle robi się weselej. Muzykalni seniorzy chętnie pomagają w uświetnieniu uroczystości odbywających się w Domu Pomocy Społecznej. Nawet jeśli nie potrafią grać na żadnym instrumencie, mogą wtórować na marakasach lub tamburynie. Z pewnością znajdą się również osoby mające piękny głos, które odważą się zaśpiewać przed publicznością. Aktywna muzykoterapia będzie dla nich ogromnym przeżyciem, a występy dostarczą nie lada wrażeń.
Warto również pamiętać, że muzyka potrafi działać uspokajająco i korzystać z dobrodziejstw muzykoterapii receptywnej. Tu sprawdzą się nie tylko utwory muzyczne, ale również nagrania z sensorycznymi dźwiękami lasu, ogrodu czy morza. Po ich wysłuchaniu zainicjuj rozmowę o przeżyciach, jakie dostarczyły. Muzykoterapia nie tylko relaksuje i pobudza inwencję twórczą, ale także odblokowuje tłumione emocje, pozwala odreagować stres oraz rozładować napięcia emocjonalne i mięśniowe.
Aktywizacja ruchowa seniorów w DPS
Odpowiednia dawka ruchu jest niezbędna do zachowania dobrej kondycji człowieka, dlatego należy zapewnić każdemu seniorowi aktywność fizyczną dostosowaną do jego możliwości zdrowotnych. Alejki spacerowe i altanki to miejsca, gdzie codziennie można zażywać świeżego powietrza. Seniorzy chętnie korzystają również z plenerowych siłowni, ale to niejedyne rozwiązanie służące do ćwiczeń fizycznych. Można zaproponować podopiecznym gry ruchowe będące doskonałym treningiem podtrzymującym gibkość mięśni i stawów. Okazją do dobrej zabawy są np. kręgle, tenis, gry zręcznościowe oraz szachy ogrodowe. Wspólna aktywność sprzyja kontaktom międzyludzkim.
Warto też zachęcać seniorów do porannej gimnastyki z wykorzystaniem woreczków gimnastycznych. W Domu Pomocy Społecznej doskonale sprawdzi się również chusta animacyjna, która w ciekawy sposób integruje mieszkańców.
Pamiętaj, że należy ćwiczyć z osobami starszymi motorykę małą, bo sprawność ręki przekłada się na większą samodzielność. Wystarczy do tego wykorzystać bierki lub piłeczki sensoryczne. Jeśli pogoda za oknem uniemożliwia wyjście, zaproponuj gry planszowe, np. Monopoly, Chińczyka lub szachy.
Aktywizacja społeczna w DPS
Aktywność społeczna jest warunkiem koniecznym do zachowania dobrostanu każdego człowieka. Dom Pomocy Społecznej to dla seniora miejsce nowe, które musi oswoić i zaakceptować, by poprawnie funkcjonować, dlatego warto włączyć podopiecznych DPS w funkcjonowanie społeczności poprzez aktywizację społeczną. Wieczory poetyckie w altance, wspólny grill, czy urodziny pensjonariusza to okazja do integracji.
Nie bez znaczenia dla kontaktów społecznych w DPS jest przemyślane zaaranżowanie przestrzeni sprzyjające spotkaniom. Jeśli na skwerku postawimy drewniane kwietniki do samodzielnego zagospodarowania, seniorzy będą wspólnie o nie dbać. Połączenie socjoterapii z ogrodoterapią daje naprawdę świetne rezultaty.
Wiosną i latem można zaproponować integracyjne zabawy plenerowe, np. szachy lub warcaby. Wspólne gry logiczne będą nie tylko sposobem na zacieśnienie więzi mieszkańców, ale również wzbogacą przebywanie na świeżym powietrzu o trening umysłu. 
Podsumowanie
Aktywizacja seniorów w Domu Pomocy Społecznej jest niezbędna dla zapewnienia osobom starszym godnego przeżywania „jesieni życia”. Chociaż nawet najlepsza placówka nie jest w stanie zastąpić podopiecznemu DPS domu, to jednak należy robić wszystko, by czuł się on komfortowo i miał możliwość rozwoju. Zaproponowane w artykule formy aktywizacji to tylko kilka najczęściej wykorzystywanych sposobów terapii i przykładowe pomysły ich realizacji. Pamiętaj, aby zawsze dostosować formę pracy i pomoce terapeutyczne do możliwości swoich podopiecznych. Bez właściwego zagospodarowania czasu wolnego należyta dbałość o dobrostan osoby starszej jest po prostu niemożliwa.
Barbara Górnicka-Naszkiewicz
