Stymulacja mowy seniora jest niezbędna do utrzymania sprawności komunikacyjnej. Nie jest to zadanie łatwe, ale odpowiednio dobrane pomoce terapeutyczne są dużym ułatwieniem w codziennej pracy animatorów i terapeutów zajęciowych. Co robić na zajęciach z seniorami, aby pomimo wielu ograniczeń zdrowotnych potrafili oni sprawnie się porozumiewać? O tym w artykule.
Stymulacja mowy seniora. Dlaczego jest potrzebna?
Wraz z procesem starzenia obniża się umiejętność komunikacji. To naturalne, że osoby starsze potrzebują więcej czasu na zrozumienie zdań, a także ich generowanie. Nie bez znaczenia są tu procesy neurodegeneracyjne oraz schorzenia, takie jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona czy demencja. Trudności w komunikacji mogą być spowodowane nie tylko osłabieniem funkcji poznawczych u osób starszych, ale również pogorszeniem słuchu. Wszystkie te czynniki są przesłanką, by stymulację mowy seniora podejmować jak najwcześniej i jak najczęściej. Mając w zasięgu ręki odpowiednie pomoce terapeutyczne, będziesz w stanie zaproponować podopiecznym ciekawe i efektywne zajęcia w ramach aktywizacji seniorów.
Stymulacja mowy seniora na warsztatach terapii zajęciowej. Przykładowe aktywności
Zajęcia stymulujące mowę seniora to standard w terapii i rehabilitacji osób chorych np. na chorobę Parkinsona, chorobę Alzheimera czy po udarze. Korzyści z tego typu aktywności wyniesie jednak każdy senior, więc często proponuje się ją w ramch animacji wolnego czasu. Umiejętność komunikowania się jest przecież jednym z warunków samodzielności, werbalizowania swoich potrzeb i podtrzymywania relacji. Warto więc zadbać o trzy najważniejsze filary wsparcia komunikacji seniora, jakimi są: rozwój słownictwa, ćwiczenie aparatu mowy oraz doskonalenie umiejętności komunikacyjnych, takich jak tworzenie zdań oraz słuchanie ze zrozumieniem. Można to robić w formie zabaw przy użyciu pomocy terapeutycznych takich jak gry planszowe, ćwiczenia i gry logopedyczne oraz terapeutyczno-rehabilitacyjne.
Zabawy słowne dla seniorów
Każdy człowiek ma inny zasób słownictwa i może go rozwijać na każdym etapie życia. Na skutek procesów starzenia zachodzi jednak proces odwrotny. Często seniorzy skarżą się, że mają coś „na końcu języka”, nagle brakuje im jakiegoś słowa. Najlepszą metodą na takie problemy są gry słowne, takie jak na przykład popularne Scrabble. Zasady tej gry są zapewne wszystkim znane. Polega ona na rozkładaniu płytek z literami tworzącymi słowo na planszy. To dobre ćwiczenie na rozwój słownika czynnego i biernego.
Warto zaproponować osobom starszym także Szaradę. Ta gra towarzyska, oprócz wzbogacania słownictwa, pobudza umysł do działania i uruchamia pokłady kreatywności. Równie angażującą formą aktywizacji seniorów jest Krzyżówka. W tej grze tworzenie wyrazów musi mieć odniesienie do już istniejących słów na planszy, a to nie lada wyzwanie. Zwłaszcza że znajdują się na niej pola premiowe, które warto zająć.
Nie tylko litery, ale również i sylaby mogą stymulować osoby starsze do tworzenia wyrazów. Przykładem może być gra Sylaby w dominie polegająca na dopasowywaniu kostek domina w taki sposób, by sąsiadujące ze sobą sylaby utworzyły słowa. To dobre zajęcie na spostrzegawczość, kojarzenie oraz koncentrację.
Ćwiczenia i gry logopedyczne dla osób starszych
Skuteczne komunikowanie wymaga sprawności aparatu mowy. Dobrą praktyką jest ćwiczenie mięśni twarzy i języka oraz pracy układu oddechowego. Wystarczy dmuchawka drewniana, aby systematycznie stymulować rozprężanie płuc i prawidłowe funkcjonowanie całego toru oddechowego. Gimnastyka języka, joga śmiechu lub ćwiczenie śmiesznych min pomogą artykułować słowa i zdania wyraźnie i zrozumiale dla odbiorcy.
Każdy terapeuta zajęciowy pracujący z seniorami powinien mieć pod ręką gry terapeutyczno-rehabilitacyjne. Jedna z nich to Logopary pozwalające ćwiczyć wymowę wyrazów zawierających głoski syczące, ciszące i szumiące. Taka stymulacja aparatu mowy może być świetną zabawą! Inny przykładem są Paronimy – wyrazy, które brzmią podobnie, ale mają inne znaczenie. Zabawa polega na znalezieniu takich wyrazów i łączeniu ich w pary. Refleks, spostrzegawczość i kojarzenie są tu niezbędne.
Prawidłowe wymawianie głosek można ćwiczyć z grą Psotne słówka. Powtarzając głośno trudne słowa, senior doskonali aparat mowy. Szczególnie warto dbać o poprawność werbalizacji głosek opozycyjnych. Pomoże w tym Gra logopedyczna Trudne słowa, która oprócz stymulacji narządu mowy poszerza słownik czynny oraz rozwija percepcję słuchową.
Stymulacja mowy seniora poprzez ćwiczenia komunikacyjne
Kiedy już omówione zostały aktywności na poziomie litery, sylaby i słowa, czas na operacje na poziomie zdania. Wśród wartościowych pomocy terapeutycznych trzeba tu wyróżnić Rozsypanki zdaniowe doskonalące analityczno-syntetyczne podejście do języka. Pracujący z nimi seniorzy muszą z podanych wyrazów jak najszybciej stworzyć poprawne językowo zdanie. Godne uwagi są również kości Story Cubes pobudzające ośrodek mowy. Ta gra polega na układaniu opowieści na podstawie obrazków wyrzuconych na kościach. Sprostanie takiemu zadaniu wspomaga rozwój umysłowy, jak i społeczny. Dla seniorów stanowi ona zatem nie tylko trening komunikacji, ale również śmiałości i pewności siebie. Bogactwo zasobów słownictwa można sprawdzić również korzystając z gry Gadka Szmatka. Gracze mają przed sobą różne wyzwania, np. tworzą zdania, w których wszystkie wyrazy zaczynają się na tę samą literę.
Podsumowanie
Jeśli zastanawiasz się, co robić na zajęciach z seniorami, sięgnij po pomoce terapeutyczne, których celem jest stymulacja mowy seniora. Możesz je wykorzystać w terapii zajęciowej z osobami z różnymi schorzeniami, ale również podczas animacji czasu wolnego. Wsparciem w codziennej pracy mogą być dla Ciebie również książki do terapii zaburzeń mowy.
Barbara Górnicka-Naszkiewicz
